Göbeklitepe ve Boncuklu Tarla gibi bölgedeki arkeolojik alanlar tarihi değiştirirken Mardin’den bir gelişme daha geldi.
L’Anthropologie dergisinde yayımlanan yeni bir araştırmaya göre 12.000 yıl önce Boncuklu tarla tarafında gömülen bir kadının şaman olabileceği belirtildi.
Bu ilgi çekici yer ise Çemka höyük! (Boncuklu Tarlanın 1 km yakını, Çem ise Kürtçe’de “suyun aktığı/bulunduğu” yer gibi anlamlara gelmekte)
Arkeologlar doğal nedenlerle 25-30 yaşlarında ölüp kerpiç evin altına gömülen bir kadın buldu. Evin tabanına gömülmek PPNA (Çanak Çömlek Öncesi Neolitik A / 12.000 – y. 10.800 yıl önce) insanları için olağandı, hem aynı höyükte hem de başka höyüklerde birçok örneğini görmek mümkün.
Ancak bu kadında daha fazlası vardı. Arkeologlar kadını kireçtaşı bir bloğun altında bulunca bulunca yeterince şaşırmışlardı yeterince şaşırmışlardı. Çünkü bu PPNA için sıradışı bir şeydi. Kazı devam ettikçe sürprizler arttı.
Bir yaban öküzü kafatası kadının vücudunun üzerine yerleştirilmişti. Keklik kanadı, sansar bacağı ve bir koyun veya keçinin kalıntıları da dahil olmak üzere diğer hayvan kemikleri mezar çukurunun her yerine dağılmış şekilde bulundu. Bu gömülme işleminin de hayvanların daha evcilleştirildiği dönemden önce olduğunu belirtelim.
Araştırmacılar kadının hayvanlarla doğa üstü bir ilişkisi olduğuna inanılan bir birey olduğunu düşünüyor. Yani şaman. (Not: Burdaki Şaman kavramı genel bir kavram olarak kullanılmıştır, araştırmacılar ve çalışmayı değerlendiren bazı uzmanlar da Şaman kavramının kullanışlı bir kısayol olarak kullanıldığını belirtiyor, öbür türlü kadının o dönem için daha farklı görevleri olan biri de olabileceğini belirtiyor)
Ayrıca araştırmacılar kadının şaman olması dışında bu şekilde gömülme sebebinin; hayvanlara tapma, farklı gömme ritüelleri gibi sebeplerden de olabileceğini belirtiyor.
Çalışmadan çıkarılabilecek diğer husus ise o dönem için kadının rolü. Genel olarak kadının etkin bir rolü olduğu anlamı çıkarılabiliyor.
Araştırma ve buluntular üzerine kısıtlı bilgiye sahip olsak da yukarıda yazılanlar dışında konu ile ilgili kişisel fikrim: Hayvanların evcilleştirmediği bir döneme denk geldiği için, kadının hayvanları evcilleştirme ile ilgili adımlar atmış biri ya da iyi bir avcı olabileceğini düşünüyorum. Belki de grubun lideridir ama bu ihtimal de benzer gömülmeleri gösterirdi sanirim. Pozitif anlamda düşündüğümüz zaman kadının değerli biri olduğuna kesin ancak tersi de olabilir. Belki de orta çağdan alışık olduğumuz cadı gömme benzeri bir durumdur. Kadının doğal sebeplerle ölmesi bu durumun ihtimalini düşürür ancak gömen kişiler bu kişiden korku da duyuyorsa olabilir. Bunlar dışında belki de sadece akıl hastalığı olan biridir (şizofreni gibi) ve bu sebeple çevresi kendisine farklı anlamlar yüklemiş olabilir. O grupta bu durum ilk defa yaşanıyorsa ihtimali arttırır. Son olarak belirtmek isterim ki benim yazdıklarım sadece okuduğum kısıtlı bilgilerimden, bölgede daha fazla çalışma yapılması sonucu ve belki de kemik gibi kalıntıları daha iyi değerlendiren teknolojileri ortaya çıktıkça kadının niye böyle gömüldüğü net olarak tespit edilir.
Fotoğraf: Ergül Kodaş
Bir yanıt yazın